Ryszard
Na Forum:
Relacje w toku - 20
Galerie - 33
W Rupieciarni:
Do poprawienia - 20
 - 9
|
W/m/l to skrót od "wojenmorliet" (wojennyj morskij lietczik ) - morski lotnik wojskowy
A był nim
Adolf Stempkowski (1893-1983)
Ale po kolei.
"Siedzę" ostatnio w dziejach naszego lotnictwa morskiego i mimo wysokiej ceny (35,-PLN) nabyłem w Muzeum MW w Gdyni ostatni numer "Historii Puckich" (Nr 13).
Jako dinozaur jeżdżę komunikacja trójmiejską za free więc tym samym odpadły koszty dostawy :-)
Po niewypale jakim była szata graficzna numeru 12 nowy numer jest świetnie wydany.
Jednym z wielce ciekawych artykułów zamieszczonych w piśmie jest pierwsza część zatytułowana ""Adolf Stempkowski kpt.mar.pil." autorstwa red. "HP" M.Konarskiego.
W opisie losów Stempkowskiego nie wiadomo dlaczego pominięto jednak wielce ważny szczegół a mianowicie jego służbę jako "krasnowo morwojenlieta" (czerwonego wojennego lotnika morskiego) w lotnictwie Rosji bolszewickiej.
Autor pisze:
" W połowie lutego 1917 roku zostaje skierowany [z 1.IAO - 1.Istrieblitielnyj Awiacionnyj Otriad - 1. Myśliwski Oddział Lotniczy carskiej Rosji, w którym służył od czerwca 1915 r.] do morskiej szkoły pilotów w Petersburgu (...) odznakę pilota morskiego [carskiego] otrzymuje 1 listopada 1917 roku.
Następnie zostaje przydzielony do nowo powstałej Morskiej Eskadry Lotniczej dowodzonej przez pilota morskiego Sokołowa."
Ani słowa, o tym że owa . MEL to odział bolszewicki czerwonego lotnictwa a Stempkowski być może został "przydzielony" chociaż inne źródła mówią o "wstąpieniu" ("wejściu") do tej eskadry.
Stempkowski w chwili wybuchu rewolucji bolszewickiej (październik 1917 r.) był na lotnisku w Gatczyno i wstąpił (!) do lotnictwa bolszewickiego i dopiero w 1918 r.gdy została utworzona 1. MAO - Morskij Awiacionnyj Otriad - Esk.Lotn.Morskiego (1.ELM) został do niej wcielony.
Eskadrę przewieziono koleją do Sewastopola (Krym) gdzie miała bronić Krymu przed woskami białej Rosji - armii gen. Antona Denikina.
O walce z białymi jest w artykule informacja i cytowane wspomnienia A.Stempkowskiego. Natomiast brak wzmianki o służbie w bolszewickiej eskadrze morskiej zakłóca logiczną ciągłość i odbiór całości przez czytelnika.
Stempkowski w 1.MEL był pilotem liniowym i oficerem technicznym eskadry. Latał na łodzi Grigorowicz M-9.
Rysunek M-9 zdobi okładkę jednej ze źródłowych publikacji :
"Krasnyje awiatory na frontach grażdanskoj wojny 1918-1920" ("Czerwoni lotnicy na frontach Wojny Domowej 1918-1920") - N.N.Zinowiew/W.N.Koniew - Moskwa 2017.
(strzelec M-9 prowadzi ogień do Airco DH-9 wojsk Armii Donu)
Z książki tej pochodzi także poniższe zdjęcie
(Czerwoni marynarze powietrznego dywizjonu [1.MEL] przygotowują samolot [łódź latającą M-9] do lotu bojowego)
Dalej autor pisze, cytat:
"W końcu 1919 roku eskadra została odcięta od głównych sił, okrążona przez wojska generała Anton Denikina (...) Pozostała ucieczka [personelu eskadry] w różnych kierunkach(...)Tych którzy pozostali w Nikołajewie, schwytano i postawiono przed sadem wojennym. Stempkowskiemu udało się trafić do polskiego konsula i dostać paszport emigracyjny."
Sądzę, że rozbicie przez wojska Denikina 1.MEL miało miejsce w połowie sierpnia a nie "w końcu" 1919 r. Do czasu przybycia polskiego konsula Stempkowski ukrywał się w mieście.
W artykule zostało też zamieszczone zdjęcie z opisem - "Adolf Stempkowski w tylnej kabinie jednego z dwóch zdobytych przez Rosjan wodnosamolotów Sablatning SF-5, 1918 rok."
Zdobytych przez Rosjan - ale jakich ? Carskich, bolszewików czy białych ?
Jedynymi wodnosamolotami zdobytymi przez Armię Ochotniczą Rosji a więc "białych" w rejonie Morza Kaspijskiego i Czarnego były dwa Friedrichshafeny FF-49C, jeden Sablatning SF-5, drugi Sablatning (NN) - wiadomo tylko, że 2 os. myśliwski z silnikiem Benz 220 KM.
Pozostałe 6 egz. różnych typów zdobyto w Rydze i prawdopodobnie w rejonie M.Czarnego. Rosjanie określali samoloty zdobyczne jako "plennyje" (wzięte do niewoli).
Wg mnie Stempkowski nie może być w kabinie Sablaninga SF-5 bo ten (jak i drugi tego typu) nie był w 1918 r. w składzie bolszewickiej 1.MEL a służył w lotnictwie Rosyjskiej Armii Ochotniczej. Stempkowski w 1918 r. był "czerwonym" lotnikiem a nie "białym".
Albo to nie jest Stempkowski albo to nie jest Sablatning SF-5 albo błędne jest datowanie zdjęcia.
A.Stempkowski pomimo służby w lotnictwie bolszewickim został zweryfikowany pozytywnie i w styczniu 1920 wstąpił do WP i po przeszkoleniu trafił do BLM/MDlot gdzie służbę zakończył w stopniu kapitana MW pilota.
Pecha miał natomiast Jan Nagórski - carski a potem bolszewicki (!) lotnik. Gdy na początku 1919 r. zgłosił się do WP spotkała go odmowa mimo wielu zasług na polu lotniczym.
Źródła:
Prócz wspomnianej "Krasnyje awiotary..."
"Russian Aviation Colours Vol. 4 Against Soviets" - M.Khairulin, Sandomierz 2018
"Polacy w siłach powietrznych Wielkiej Wojny 1914-1918" - St.Januszewski, Wrocław 2019
"Lotnictwo morskie II Rzeczypospolitej" - A.Olejko, W-wa 2010
"Istoria konstrukcij samolietów w SSSR do 1938 g." - W.B.Szarow, Moskwa 1978
Post zmieniony (05-09-22 17:35)
|
regulamin forum
grafika i linki w postach
