Ryszard
Na Forum:
Relacje w toku - 20
Galerie - 33
W Rupieciarni:
Do poprawienia - 20
 - 9
|
Cz. 2 - MBbIs
Latem 1916 r. na bazie MB powstał jednomiejscowy wariant - MBbis ("Moska - Bbis")
Samolot miał mniejsze wymiary i ciężar od MB. Problemy z produkcją silników o większej mocy skłoniły F.Mosca do zaprojektowania samolotu o mniejszych wymiarach. Tak jak MB samolot miał składane skrzydła i stery poziomu. Zmniejszone wymiary ułatwiały również transport, ukrycie i przyśpieszyło to montaż.
Złożenie i przygotowanie samolotu do startu zajmowało dwóm mechanikom 25-30 min a pracownicy fabryki byli zadowoleni, że złożone samoloty zajmują niewiele miejsca na placu fabrycznym po opuszczeniu hali produkcyjnej.
MBbis miał taką samą konstrukcję i wyposażenie wnętrza jak MB. Kratownica (została wzmocniona) i konstrukcja skrzydła – drewniana, kryte płótnem. W części środkowej kadłuba mieścił się zbiornik paliwa o poj. 85 ltr.
Ostatecznie w samolotach seryjnych MBbis montowano silniki Le Gnome Rhone 80 KM (rozważano również montaż silnika Clerget o mocy 110 KM, lecz czy wyposażono w niego chociaż jeden samolot nie wiadomo.
Clerget 110 KM
Można spotkać również informację, że – „Ze wszystkich samolotów myśliwskich MBbis najlepszymi były z francuskimi silnikami Clerget 110 KM. Ze względu na mocniejszy silnik samoloty miały bardzo dobre charakterystyki podobne do zagranicznych samolotów myśliwskich”.
Oblotu dokonano na początku czerwca 1916 r. Testy wypadły pomyślnie. Samolot miał dobre właściwości lotne i spełniał wymogi samolotu myśliwskiego. MBbis uzyskał wysoką ocenę komisji. W raporcie zapisano - „wyniki testów dowiodły, że aparat spełnia wszystkie wymogi bojowe”
.
Uzbrojenie stanowił jeden kaem Lewis 7,7 mm na specjalnym stojaku przed wiatrochronem, strzelający do góry poza kręgiem śmigła pod kątem 45 stopni. Z kaemu zainstalowanego na stojaku trudno było celować w locie i znacznie skrócony był czas na prowadzenie celnego ognia.
k-m Lewis na MBbis
Później w fabryce Moska opracowano wg projektu mechanika chor. W.S.Kuliebakina uproszczone urządzenie umożliwiające prowadzenie ognia przez krąg śmigła. Była to udoskonalona wersja odbijaczy – stalowych nakładek na łopaty śmigła. Przewidziano je dla kaemu Colt 7,62 mm, w które planowano wyposażyć samoloty trzeciej serii produkcyjnej w 1917 r. Colt wraz z magazynkiem miał być montowany na prawej burcie kadłuba. Testy przeprowadzono latem 1917 r. na lotnisku Chodynka.
k-m Colt
Wadą było rykoszetowanie ok. 25 % (wg innych źródeł 10 -12 %) pocisków każdej serii. Podczas prób w locie oddano 220 strzałów.
W raporcie zapisano – „podczas strzelania śmigło i aparat żadnych uszkodzeń od fragmentów i serii pocisków nie doznał. Urządzenie działało bez zarzutu.”
Brak jest informacji czy kaemy Colt rzeczywiście zastosowano na seryjnych MBbis.
Pierwsze 12 egz. MB bis (lub część z nich) skierowano na front rosyjsko-niemiecki gdzie zasadniczo były używane jako szkolno - treningowe.
Już w momencie rozpoczęcia produkcji seryjnej MBbis był konstrukcją nie odpowiadającą potrzebom frontu – szczególnie dotyczyło to słabego uzbrojenia, które pozwalało prowadzić ogień tylko do mało manewrowych celów.
Produkcja MBbis zbiegła się z rozwojem zakładów „Moska”.
W połowie 1916 r. było już 10 warsztatów a liczba pracowników przekroczyła 140 ludzi (pod koniec roku było ich 310).
Rozbudowa i zwiększenie produkcji związane było z regularnymi zleceniami z Departamentu Wojennego.
17 czerwca 1916 r. podpisano umowę na dostawę 15 egz. Farman – IV (Nr. 25 - 39) razem w komplecie z opakowaniem w cenie 4875 Rubli za egz.
27 lipca 1916 r. na 12 myśliwców MBbis (nr. 13-24) w komplecie z dwoma śmigłami, stojakiem dla kaemu i skrzyniami w cenie 11672 Rb za egz.
Wcześniejsze numery seryjnych MBbis i późniejsza data podpisania kontraktu w porównaniu do numerów Farmanów – IV wskazują, że samoloty zostały do tego momentu już zbudowane.
Jeszcze przed ukończeniem tej serii,11 października 1916 r. podpisany został kolejny duży kontrakt na dostawę 125 egz. MBbis w cenie 11.000 Rb za egz.
Kontrakt był wynikiem nadzwyczajnego spotkania na temat obronności państwa, na którym większością głosów zadecydowano, że - „preferowanym typem aeroplanów myśliwskich” będzie MBbis .
Jednocześnie zobowiązano zakład do budowy 10 samolotów Nieuport-11 i szeregu jego modyfikacji z silnikami Le Gnome Rhone 80 -100 KM lub Hispano -Suiza 150 KM.
Nieuport 11C1 „Bebe”
Całe zamówienie na 135 samolotów miało być zrealizowane do 1 lipca 1917 r.
Dla zrealizowania tak dużego kontraktu konieczna była rozbudowa zakładów i po otrzymaniu dotacji w wysokości 50 tyś. Rb w miejscowości Krasna Presnia zbudowano filie zakładów.
Rozpoczęta produkcja seryjna MB została przerwana na 12 – tym egz. (przekazano je na początku 1917 r. i brały udział w działaniach bojowych do 1918 r.) a ostatniego Farmana-IV ( z 15 egz.) w lutym 1917 r.
W następnych miesiącach planowano oddawać po 15 egz. miesięcznie, a od kwietnia 1917 r. – 20 egz.
Trudności z dostawami niezbędnych materiałów do produkcji oraz wydarzenia rewolucyjne w lutym 1917 r. spowodowały zachwianie w/w planu.
Dalsze realizowanie zamówień szło bardzo powoli.
Do kwietnia 1917 r. liczba pracowników zakładów zmniejszyła się do 180 -190 osób i do lata tego roku udało się zakończyć produkcję 10 MBbis z dużego (125 szt.) zamówienia.
Maksymalnie produkowano 15 samolotów miesięcznie. Największe trudności napotykano przy produkcji myśliwców MBbis.
Do końca 1917 r. zdano tylko 25 egz. Mosca odwołał się do Departamentu Wojskowego z prośbą o odroczenie terminu dostaw i zmniejszenie produkcji samolotów do 10 egz. na miesiąc, ze względu na zwyżkę cen „surowców i robotniczych rąk”.
Trudności były wynikiem toczącej się wojny oraz braku kapitału obrotowego i problemami z otrzymaniem kredytów z banków. Wszystko to spowodowało, że surowce i materiały niezbędne do produkcji zamówione kilka miesięcy wcześniej nie zostały jeszcze odebrane.
Banki i osoby prywatne odmawiały finansowania „małej firmy nowoprzybyłego Włocha”.
W tych okolicznościach zakłady „Moska” nie mogły się wywiązać ze zobowiązań. Ogólna ilość myśliwców zbudowanych i odebranych stanowiła zaledwie 20-25 % planu. Walka z biurokracją i ciągłe wizyty wielu urzędników -zarówno z Ministerstwa Obrony jak i z kręgów biznesowych, którzy preferowali samoloty produkowane we Francji bardziej niż krajowe, za czym stały duże pieniądze, nie wpływały pozytywnie na produkcję zakładów „Moska”.
Sytuacja polityczna – przewrót bolszewicki w październiku 1917 r., brak kapitału obrotowego, surowców i komponentów (głównie silników) postawiły fabrykę na skraju upadku.
Z końcem 1917 r. F.Mosca zmuszony został do powrotu do Włoch. Przez pewien czas zakłady nadzorował włoski mechanik Cotillion ale także i on wkrótce opuścił Rosję.
Zakłady przejęte zostały przez bolszewicką władzę rewolucyjną i znacjonalizowane.
Do początku 1918 r. wyprodukowaano jeszcze pewną ilość samolotów z silnikami z zapasów magazynowych. Nie jest znana liczba – źródła podają, że ok. 12 egz.
Samoloty w RKKWF (Robotniczo - Chłopska Czerwona Flota Powietrzna) brały udział w wojny domowej (również w lotnictwie „białych”) i eksploatowano je do połowy 1921 r. Używano ich do różnych celów, ale głównie jako samoloty szkolne. Znajdowały się na wyposażeniu szkół lotniczych w Moskwie i Jegorjewsku.
Całkowita liczba wyprodukowanych MB i MBbis nie przekroczyła 50 egz. (ponad 50 wg innych źródeł).
Po nacjonalizacji zakładów „Moska” zdolności produkcyjne fabryki nazwanej „Awiazawod Nr.5” (Zakłady Lotnicze Nr. 5) wykorzystano do produkcji samolotu szkolnego A.A.Porochowszczikowa.
Porochowszczikow „P – IVbis”
W późniejszym okresie, po kolejnej zmianie nazwy na GAZ Nr. 25 (Gasudarstwiennoj Awiazawod – Państwowe Zakłady Lotnicze) w latach 1926-1928 pracował tam znany konstruktor N.N.Polikarpow.
Dane technicze:
MB (w nawiasie MBbis) – wg różnych źródeł
Rozp. (m) – 11,2 (7,92, 7,90, 7,20)
L (m) – 6,88 (6,15, 6,10)
H (m) - ?
Pow.skrz. (m2) – 18, 17,40 (12, 12,10)
Silnik (KM) – Gnome 50, 80 (80)
Vmax (przy ziemi) (km/h) – 100 (130, 135)
Pułap praktyczny (m) – 1500, 2000 (3500, 4000, 4500)
Czas wznoszenia (min) na 2000 m - 20 (8,20)
1000 m - ? (3,5)
3000 m - ? (15)
Masa startowa(kg) – 635, 610 (487)
Masa pustego (kg) – ok.400 (322)
Udźwig (kg) – 210 (150, 165)
Paliwo/olej (kg) – 50 (65, 69, 85)
  
    
Na jednej ze ros. stron internetowych podana jest informacja:
„Szczególne użycie [MBis] w 7. IAO. 26 maja 1916 r. pilot Iwan Orłow na MBbis zestrzelił austriacki samolot rozpoznawczy Lloyd C-II”.
Lloyd C-II
Wg chyba najbardziej autorytatywnego źródła jakim jest publikacja „Rossijskije liotcziki-istrieblitieli pierwoj mirowoj wojny” informacja ta jest błędna.
Ppor. I. Orłow (dca 7.IAO) pilotując w dniu 26 maja 1916 r. Nieuporta – 9 (10) a nie MBbis zniszczył w walce powietrznej austriacki samolot rozpoznawczy Lloyd C-II (nr. 42.11) z Flik 9.
Nieuport - 10
Wg wspomnianej książki samoloty MB i MBbis znajdowały się na wyposażeniu 7. i 11. IAO.
7. IAO
MB (nr.fabr.2) – od kwietnia 1916 r. (silnik 80 KM)
MB (nr. 6 i 7) – od maja 1916 r. (silniki 80 KM)
(potwierdza to zastosowanie w seryjnych MB silników o mocy 80 KM).
3 czerwca 1916 r. ppor. Byczkow i obs. ppor. Sakowicz na MB ścigali rozpoznawczy samolot austriacki. Po wylądowaniu w ich samolocie były dwie przestrzeliny od pocisków.
10 czerwca 1916 r. ppor.Byczkow i obs. Rusanow brali udział w powietrznym boju i ich MB miał cztery przestrzeliny.
Jeżeli lotnicy raportowali, że „ścigali” i brali udział w „boju” to nasuwa się logiczny wniosek, że ich MB musiał posiadać uzbrojenie. Być może kaem został zamontowany w warsztatach polowych ?
19 czerwca 1916 r. ppor. Orłow i obs. chor. Korfa na MB podczas lotu rozpoznawczego z wysokości 1400 m zrzucili na obóz nieprzyjacielskiej piechoty 200 strzałek.
W końcu lipca 1916 r. na wyposażeniu oddziału znajdowały się już tylko dwa egz. MB.
11. IAO
MBbis (próbny, bez numeru fabrycznego) – od września 1916 r. (silnik 80 KM)
MBbis (nr. 13, 14, 15, 16) – od listopada 1916 r.
Z powodu małej aktywności lotnictwa nieprzyjacielskiego nie dochodziło do walk powietrznych, wykonywano tylko loty rozpoznawcze.
Brak jest informacji o MBbis w innych oddziałach myśliwskich.
Źródła:
1. „Rossijskije liotcziki-istrieblitieli pierwoj mirowoj wojny” - M.Chajrulin, W.Kulikow, Sankt Peterburg 2014
2. „Rossijskij Imperatorskij Wojennyj Fłot”- Ż.Gorochow , Moskwa 2018
3. „Ruskije samoliety 1914-1917” – M.Masłow , Moskwa 2006
4. „Istorija kostrukcij samolietow w SSSR do 1939 g.” – W.Szarow, Moskwa 1978
5. internetowe strony rosyjskie
|
regulamin forum
grafika i linki w postach
