Ryszard
Na Forum:
Relacje w toku - 20
Galerie - 33
W Rupieciarni:
Do poprawienia - 20
 - 9
|
"Oczami wroga" to tytuł jaki nadałem jednemu z rozdziałów interesującej książki
„LOTNICY UPADŁEGO IMPERIUM – LOTNICTWO W WOJNIE DOMOWEJ”
(tytuł oryg. - „Wojenliety Pogibszej Imperii – Awiacja w grażdanskoj wojnie”)
Marat Chajrulin, Wiaczesław Kondratiew (Wyd. „Jauza”, Moskwa 2008)
Otrzymałem ją kiedyś w ramach wymiany z zaprzyjaźnionym Aleksiejem z Petersburga i pomyślałem sobie, że może entuzjastów dawnej awiacji rozdział ten zaciekawi.
(zdjęcia, grafiki - z różnych publikacji - w tym z "Kraska rossijskoj awiacji" i innych rosyjskich książek oraz z własnego archiwum).
Cz. 1
Wstęp [fragment]
Książka traktuje o jednej z wielu zapomnianych kart ojczyźnianej historii. To pierwsze i jedyne na dzień dzisiejszy [2008] opracowanie udziału lotnictwa w czasie Wojny Domowej w Rosji w latach 1917 – 1921.
[wg autorów elementem wojny domowej była wojna polsko-rosyjska. R.Pipes autor „Rewolucji Rosyjskiej” we wstępie pisze - „Wojna Domowa w Rosji – konflikt zbrojny między Armią Czerwoną (bolszewicką) a ”białymi” armiami (antykomunistycznymi) i wojskami obcych interwentów od grudnia 1917 do listopada 1920 r.
Historycy komunistyczni, rosyjscy i niektórzy zachodni przyjmują zwykle wojnę polsko-bolszewicką jako część wojny domowej w Rosji. Sprawa dyskusyjna, gdyż był to zbrojny konflikt terytorialny między dwoma niepodległymi państwami a nie walka zbrojna między Rosjanami i nacjami byłego imperium carskiego o władzę polityczną].
Wbrew rozpowszechnionego mniemania wszystkie strony wplątane w bratobójczy konflikt aktywnie wykorzystywały osiągnięcia ówczesnej myśli i techniki wojskowej w tym przypadku lotnictwa.
W trakcie Wojny Domowej samoloty wykonywały loty rozpoznawcze, walczyły w powietrzu, atakowały okopy nieprzyjacielskich wojsk jak również bombardowały miasta i węzły kolejowe. Po zakończeniu walk, „biali” piloci służyli w lotnictwie całego świata. Następstwem [wojny] było utworzenie przez „czerwonych” lotników Sił Powietrznych ZSRR.
Od zakończenia Wojny Domowej w Rosji minęło już ponad 80 lat.
Czasy tego wielkiego konfliktu społecznego XX wieku przyciągają wciąż uwagę uczonych, pisarzy i zwykłych ludzi, którym historia nie jest obojętna. Wydano setki książek, artykułów w gazetach i magazynach, opublikowano liczne dysertacje naukowe, nakręcono wiele filmów i przedstawień teatralnych lecz wiele aspektów tego tematu do tej pory wciąż jest nieodkrytych.
Jednym z nich, jak sądzić można, jest historia wojny w powietrzu - czyli powstania wojsk lotniczych walczących stron i ich wojenne użycie.
O ile wiadomo, ani w Rosji ani poza jej granicami jak dotychczas nie ukazały się publikacje naukowe, wyniki badań czy też informacje o tym zagadnieniu. Nie ma także prac dających mniej więcej pełną i szczegółową chronologię działań „czerwonej” i „białej” awiacji w Wojnie Domowej 1918-1921 r.
Wydane w małych nakładach publikacje sowieckich i „post radzieckich” historyków jak również pamiętniki „czerwonych” i „białych” lotników nie dają zainteresowanemu tym tematem czytelnikowi pełnego i bezstronnego a przede wszystkim obiektywnego obrazu zdarzeń. Większość książek nosiła piętno osobistych spostrzeżeń autorów a nierzadko określonego politycznego obciążenia.
Tendencyjne badania naukowe często fałszowały obraz, co widać na pierwszy rzut oka. Mimo tego w wielu rzeczach autorzy żyjący w Związku Radzieckim ze zrozumiałych przyczyn zmuszeni byli do milczenia, inaczej ich prace nie mogły być opublikowane. Wszystko to razem wzięte, pomnożone przez zainteresowanie historią dawnego lotnictwa skłoniło nas by zabrać się za napisanie książki, którą teraz trzymasz czytelniku w ręku.
Nie przypuszczaliśmy, że praca nad książką okaże się tak długim i trudnym zadaniem. Wymagała od nas wielu lat drobiazgowych badań w archiwach, przestudiowania dziesiątków źródeł literackich a później analizy zdobytych informacji.
Wiele rozdziałów wymagało wielokrotnego przepisywania z powodu nowo odkrytych informacji, które rzuciły nowe światło i zmusiły do zweryfikowania tych lub innych wydarzeń. Okazało się, że niektóre szeroko znane fakty po powtórnym sprawdzeniu okazały się wymysłami.
Trudno także było uciec od ustalonych stereotypów ideologicznych i światopoglądowych. Staraliśmy się z maksymalna obiektywnością i jak to się mówi „bez gniewu i stronniczości” zorientować się w złożonych zawiłościach zdarzeń i losów dłuższego okresu. Jak to się nam udało – osądźcie sami.
Rozdz.14
OD WISŁY DO DNIEPRU I Z POWROTEM
Wiosną 1920 r. bolszewicy świętowali zwycięstwa na wszystkich frontach.
Najwięksi wrogowie sowieckiej władzy – generał Kołczak, Denikin i Judenicz zostali rozbici.
Adm. Aleksandr W.Kołczak
Gen.- lejtn.Anton I.Denikin
Gen.- lejtn.Nikołaj N.Judenicz
Prawie całe terytorium Rosji oczyszczono z interwentów i białogwardzistów. Fakt, na Krymie przebywał jeszcze baron Wrangel z resztkami denikinowskich wojsk a pod Czytą [Zabajkale] - ataman Siemionow ze swoimi kozakami, lecz mało kto brał ich na serio.
Gen.- lejtn. Piotr N.Wrangel
Ataman gen.- lejtn. Grigorij M.Siemionow
W kwietniu [1920 r.], przywódcy sowieccy postanowili, że ponownie nadszedł czas by wprowadzić w życie ich gorące pragnienie - „zanieść ogień światowej rewolucji do Europy”.
„Tow. Lenin CZYŚCI ziemię ze śmieci”
Moment okazał się wyjątkowo udanym – Armia Czerwona była zmobilizowana , zapisała na swój rachunek zdobycze wojenne, nabyła wojskowego doświadczenia.
Siły wewnętrznej kontrrewolucji były prawie w całości rozbite.
Lenin, Trocki i ich towarzysze broni nie wątpili, że uciskany przez kapitalistów proletariat czeka tylko kiedy ze wschodu pokażą się kolumny wyzwolicieli pod czerwonymi sztandarami.
Lecz na drodze do Europy stała tylko „maleńka przeszkoda” – nowopowstałe państwo polskie, bynajmniej nie życzące sobie złożenia ofiary ze swojej niepodległości gwoli urzeczywistnienia wielkich idei „kremlowskich marzycieli”. Mało tego, Polacy mieli własne ambicje - plany odrodzenia Rzeczypospolitej w granicach z 1772 r., to jest od ujścia Dniepru do Bałtyku.
„Świnia tresowana w Paryżu”
Rozwiązawszy spory terytorialne z Niemcami rząd polski wiosną 1920 r. zwrócił swój wzrok na wschód.
Oba kraje rozpoczęły energiczne przygotowania do wojny.
Prócz dywizji piechoty , kawalerii, artylerii i pociągów pancernych do linii frontu przerzucano oddziały lotnicze. Na początku kwietnia 1920 r. na południowym (ukraińskim) odcinku polsko-sowieckiego frontu znajdowały się dwa polskie dywizjony lotnicze składające się z 5 eskadr (2.,5.,6. i 9. - rozpoznawczych oraz 7. –myśliwskiej).
Eskadry wywiadowcze składały się z niemieckich i austriackich dwumiejscowych, wielozadaniowych samolotów różnych typów – Albatros, Halberstadt, Rolland, Brandenburg, DFW, LVG i AEG.
7. Eskadra Myśliwska na uzbrojeniu zasadniczym miała przeważnie nowe Albatrosy D.III austriackiej budowy (oznaczone Oeffag).
 
Albatrosy D.III (Oef) z 7.EM (z rzymską „I” samolot dcy - mjr.pil. C.Faunt le Roya)
Latali na nich amerykańscy ochotnicy, weterani I WŚ.
Eskadra nosiła imię Tadeusza Kościuszki polskiego generała uczestnika wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Eskadrą dowodził major Cedric Faunt le Roy.
Mjr pil. Cedric Faunt le Roy
W połowie miesiąca [kwietnia] polskie siły lotnicze na Ukrainie uzupełniono o 3., 16. i 17. eskadrę wyposażoną we francuskie samoloty Breguet XIV.
 
Breguet XIVA2 z 3.EW
Choć eskadry nazywały się wywiadowcze, to ich samoloty mogły zabierać spory jak na owe czasy ładunek bomb.To samo dotyczyło większości niemieckich maszyn.
Na północnym (litewsko-białoruskim) odcinku frontu Polacy skoncentrowali trzy dywizjony w składzie: 1.,4.,8.,11.,12.,14. i 18. rozpoznawczej [EW] oraz 13. – eskadry myśliwskiej [EM]. Później dołączyła do nich 10. rozpoznawcza i 19. myśliwska.
Podstawą ich wyposażenia były, tak jak na południu, różne niemieckie dwupłatowce.
Tylko 1.[582.Esk.Salms.] i 18.[580.Esk.Salms.] eskadra latała na francuskich Salmsonach A - 2 [IIA2] a 19. myśliwska [EM] na SPADACH[S-VII].
 
Salmson IIA2 z 581.Esk.Salmsonów
 
SPAD S-VIIC1 - Szkoła Pilotów Bydgoszcz (w tle Caudron G.III)
Wg etatu polska eskadra lotnicza składała się z 10 samolotów. W praktyce taką ilość spotykało się rzadko. Liczba sprawnych do boju maszyn zwykle liczyła nie więcej niż 7-8 sztuk. Uwzględniając powyższe, wielkość polskiego lotnictwa na froncie można ocenić w przybliżeniu na 130-140 samolotów gotowych do walki.
Nigdy przedtem lotnicy sowieccy nie spotkali się z tyloma i tak dużą liczbą grup lotniczych przeciwnika uzbrojonego we współczesną technikę. Tym nie mniej, jako główne zadanie, które postawiono przed nimi to zniszczenie obcego lotnictwa i zdobycie strategicznego panowania w powietrzu.
W związku z tym na zachód zostały rzucone znaczne siły i środki - wyłącznie nowe samoloty z doświadczonymi załogami, duże ilości materiałów pędnych dobrej jakości oraz zapasy wojenne.
Dzięki zajęciu północnokaukaskiego przemysłu naftowego udało się opanować kryzys benzynowy . Lotnictwo odcinka frontu przestało używać paliwa o słabej jakości. Zapomniano o „kazańskich mieszankach”, „musztardzie- gorczycy”, „awiakoniakach” i innych surogatach, na których Czerwona Flota Powietrzna latała przez niemal półtora roku. W niektórych składach zdobyto także unikalne dla ówczesnej Rosji pociski zapalające, trasujące i rakiety Le Prieur przeciw aerostatom.
Próbne strzelanie rakietami Le Prieur
Wszystkim lotnikom i mechanikom organizowano lepsze odżywianie i podwojono dzienne strawne. W celu podniesienia „ducha bojowego” Rewwojensowiet [Rewolucyjna Rada Wojskowa] Zachodniego Frontu rozporządziła o wydawaniu pilotom wina a przy jego braku – „minimalnych ilości wódki”[!]
Wg planów sowieckiego dowództwa główne uderzenie powinno być przeprowadzone siłami armii Zachodniego Frontu dowodzonego przez M.I.Tuchaczewskiego.
Komandarm Michaił I. Tuchaczewski
[Bolszewickie jednostki lotnicze (skróty w tekście)
AO ( Awiaotriad, Awiacionnyj Otdieł) - Oddział Lotniczy (podstawowy pododdział taktyczny lotnictwa bolszewickiego)
IAO (Istriebitielnyj Awiaotriad) – Myśliwski Oddział Lotniczy
RAO ([Razwiedotriad) – Lotniczy Oddział Wywiadowczy
Eskadron (szwadron ) - Eskadra Lotnicza (w jej składzie 3 AO)
Eskadrilla (eskadrylla) - Dywizjon Lotniczy (2 Eskadrony - 6 AO)
AG/BAG (Awiagruppa – Awiacionnaja Gruppa , Bojewaja Awiagruppa) – Grupa Lotnicza (1 do 4 Eskadryll)]
Równoległe przeprowadzano reorganizację struktury floty powietrznej.
Doświadczenia z wojny [I WŚ] pokazały, że oddział [AO] z 6 samolotów nadaje się tylko do rozpoznania i łączności ale jest za mały do wypełniania zadań taktycznych, nie mówiąc już o strategicznych tym bardziej, że realna ilość sprawnych samolotów w AO nigdy nie była zgodna z normą.
Potrzebne były bardziej silne grupy lotnicze [AG]. Wymagało to czasowego oddelegowania kilku oddziałów [AO] do lotnictwa danej armii.
Grupy takie powstawały doraźnie dla przeprowadzania różnych operacji , które wymagały koncentracji sił lotniczych pod jednym dowództwem.
Grupa lotnicza [AG], jeśli była taka konieczność, bazowała na jednym lotnisku. Składała się z 1 do 4 oddziałów nazywanych dywizjonami. Skład ich nie był stały a dywizjony mogły operować z różnych lotnisk.
Na polskim froncie po raz pierwszy pojawiły się jeszcze bardziej silne oddziały nazywane eskadryllami ( warto zaznaczyć, ze w polskim lotnictwie eskadryllami lub eskadrami nazywano małe oddziały lotnicze a dywizjonami – bardziej silne składające się z kilku eskadr).
W sowieckim lotnictwie na odwrót – dywizjony mogły być częściami składowymi eskadry. Ilość oddziałów [AO]w eskadryllach wahała się od 2 do 10, przy czym mogły być to zarówno myśliwskie jak i wywiadowcze. Należy zaznaczyć, że wszystko to odnosi się do 1920 r. ponieważ później struktura organizowania sowieckich WWS [Wojenno Wozdysznych Sił - Wojska Powietrzne] zmieniała się niejednokrotnie.
4 kwietnia 1920 r. do przyfrontowej osady Sławnoje pod Borysowem przybył 4 myśliwski dywizjon dowodzony przez znanego lotnika, kawalera orderu Czerwonego Sztandaru A.D. Szyrinkina.
„Czerwony Orzeł” – „krasnoznamieniec” (czerwony chorąży – noszący czerwone sztandary - ordery Czerwonego Sztandaru) - Aleksiej D. Szyrinkin
Dywizjon składał się z czterech AO - 10,11,12 i 13 (interesujące, że 13 AO zmienił w końcu maja swój numer („pechowa 13”) na bardziej „bezpieczny” tj. 14. Podobno piloci tego oddziału byli bardziej zabobonni, niż w znanym 13 - tym [AO]”Kazańskim”, którzy całą wojnę przeszli pod tym „pechowym” numerem).
W dywizjonie znajdowało się 29 myśliwców (17- Nieuport 24bis, 2- Nieuport 23, 1- Nieuport 11, 1- Nieuport 21 i 8 Spadów).
Z tej ogólnej ilości maszyn w końcu kwietnia tylko 10 szt. było gotowych do walki. Pozostałe w większym lub mniejszym stopniu wymagały remontów.
Zgrupowanie 10, 11, 12, 13 AO przed wyjazdem na Front Polski, marzec 1920 r.
11 kwietnia 1920 r. dywizjon połączono z 38 AO i 44AO (RAO ), w których podstawowym wyposażeniem były również Nieuporty.
Powstały związek zaczęto nazywać Eskadryllą Szyrinkina (niekiedy w dokumentach spotyka się również nazwy - Sławnojska Eskadrilla lub Sławnojska Awiagrupa) chociaż większość lotów bojowych eskadrylla nie prowadziła ze Sławnoje a z licznych lotnisk polowych w okolicach Prijamno).
 
Czerwony lotnik I.P.Antoszin z 10 IAO i SPAD VII (produkcji zakładów Dux), Front Zachodni – Prijamno czerwiec 1920 r.
W ciągu maja do Sławnoje przybyły oddziały - AO 8, 17, 30, i 42 - wywiadowcze oraz 4 AO myśliwski. Dało to dodatkowo 17 samolotów więcej. W rezultacie „Sławnojska Eskadrilla” stała się najsilniejszym sowieckim związkiem lotniczym w czasie Wojny Domowej. Z końcem miesiąca było w niej ponad 40 samolotów.
Nieuport-17 i cztery Nieuporty 24bis – Front Zachodni, lato 1920 r.
Interesujące jest to, że w eskadrylli Szyrinkina służyło sześciu byłych kołczakowskich pilotów, którzy w grudniu 1919 r. przeszli na stronę czerwonych.
Byli to - Baranow, Wołkowojnow, Zatykin, Poteriajew, Sniegiriew i Szmotin. Byli białogwardziści walczyli wcale nie gorzej niż niedawni ich przeciwnicy. Szmotin otrzymał nawet premię pieniężną za wykonanie zdjęć bazy lotnictwa przeciwnika.
Personel sławnojskiej eskadrylli. W długim płaszczu A.W.Siergiejew obok w czarnej kurtce A.D.Szyrynkin, maj 1920 r.
Na lotnisku Saltanówka na południe od Bobrujska (Białoruś, obw. Homelski) została sformowana druga eskadrylla w składzie 1 i 2-go myśliwskiego IAO .
Od nazwiska dowódcy nazwano ja „Eskadryllą Kożewnikowa” (inna nazwa to „Saltanowska Eskadrilla” lub „Saltanowska Awiagrupa”).
Należy zaznaczyć, że przed wyjazdem na front 1 i 2 oddział myśliwski otrzymał nowe Nieuporty 24bis dopiero co wyprodukowane w Moskwie w firmie Dux.
Nieuport - 24bis (Dux)
Bolszewickie Nieuporty
Nieuport – 10
Nieuport - 23
Nieuport - 17
Nieuporty - 17 C1 (IAO) ostatnie w szeregu dwa R.A.F. B.E 2c (RAO)
 
Nieuport - 24bis z 4 „kazańskiego” AO
Obie grupy działały w pasie 16 Armii i okazały się najbardziej silnymi i dobrze wyposażonymi AG części Zachodniego Frontu.
Post zmieniony (10-10-17 18:06)
|
regulamin forum
grafika i linki w postach
